
Olgay GÜLER
Bloomberg TV’de katıldığı ‘Tarım Analiz’ programında İrfan Donat’ın sorularını yanıtlayan Trakya Yağlı Tohumlar Satış Kooperatifleri Birliği (Trakya Birlik) Yönetim Kurulu Başkanı Şafak Kırbiç, ayçiçeğinde çiftçinin mutlaka para kazanabileceği imkanların sunulması gerektiğinin altını çizdi.
Trakya Birlik Başkanı Kırbiç, Bloomberg TV’de İrfan Donat’ın sunduğu Tarım Analiz programına katılarak, kuraklık stresi altındaki ayçiçeğiyle ilgili soruları yanıtladı. Türkiye’deki yağlık ayçiçeği ihtiyacının büyük bölümünü karşılayarak birinci sırada yer alan Edirne’de, geçen yaz olduğu gibi bu yaz da kuraklık nedeniyle verim düşüklüğü beklediklerini söyleyen Kırbiç, bunun yağ üretimine de yansıyabileceğine dikkat çekti. Kırbiç, üreticiye ayçiçeğinden para kazanabilmesi için gerekli imkanların sunulması gerektiğine işaret ederek, aksi takdirde üretim alanının düşebileceğini dile getirdi.

‘ÜRETİCİNİN AYÇİÇEĞİNDEN PARA KAZANABİLMESİ İMKANI SUNULMALI’
Trakya’da ayçiçeğine çok fazla alternatif ürün olmadığını kaydeden Kırbiç, “Trakya bölgesinde bizim çok fazla alternatifimiz yok. Ancak Trakya bölgesinde bizim korkumuz, anız tabir ettiğimiz, ikinci yılda tekrar buğday veya arpa veya ciddi miktarda kanolaya kayış olabilir. Kanola daha çok kışlık bitki, ayçiçeği gibi değil, ayçiçeği yazlık olduğu için riskli bir bitki. Kanolada da ülkemizde belli bir potansiyel var, bunun üzerine çıkarsa insanlar bunu satmakta zorluk çeker. Çiftçimiz hangi üründen daha fazla kazanırsa o ürüne yönelir. Hayatın gerçeği bu. Bu yüzden de ayçiçeğinden para kazanması imkanını sunmamız gerekir. Devletimizin destekleme modelleri var bununla ilgili. Hem buğdayda hem ayçiçeğinde prim bazlı desteklemeden alan bazlı destekleme geçildi. Ama çiftçimiz alan bazlı desteklemeden kazandığıyla aldığı verim miktarıyla bunları karşılaştıracaktır. Ona göre; buğdayda düşük verim de olsa, daha kalitesiz buğday da olsa oraya yönelebilir, kanolaya yönelebilir. Türkiye’deki insanımızın damak tadı Ayçiçek yağına alışık, kanolaya değil” dedi.
‘YÜKSEK STOKLA ÇALIŞMAK ZOR’
Kendilerinin de birlik olarak Türkiye piyasasında, yağ üretiminde zorluk çektiklerini anlatan Kırbiç, “Biz tarımsal kuruluş olmamızın yanında ticari bir işletmeyiz. Biz diğer sanayici ve tüccar gibi bu üründe çok kısa sürede yüksek stokla çalışmak gerçekten kurumsal anlamda zorlamakta. Bizim yaptığımız işletmeyi, kendi öz sermayemizle bunu döndürmek, kısa sürede 1 yıllık ürünü stoklu almak çok anlamlı değil. Ancak üreticimiz rekoltesini vermiş, ürününü getirecek bize, bunları almak zorundayız. Üretici bunu verdikten bir süre sonra parasını bekler. Bunu döndürebilmek gerçekten çok zor. Sanayicimiz, tüccarımız da piyasada baktığımızda onlar da bu konuda zorlanmakta” diye konuştu.

‘TARİFE KONTENJANI ÜRETİCİNİN KORUNMASI ANLAMINDA ÖNEMLİ’
Hükümetin getirdiği tarife kontenjanının iç piyasayı hareketlendirmesi açısından olumlu olduğunu dile getiren Kırbiç, “Geçtiğimiz yıl bakanlığımızın desteğiyle tarife kontenjanı uygulaması oldu. Bunun açılımı şu, buradaki sanayici ve tüccar hasat döneminde yerli üreticinin ürettiği ayçiçeğini satın alacak. Güzelliği şu, en azından bu dönemde ürünün alıcısının olması, iç piyasanın hareketlenmesi. Bizim ayçiçeğinde üreticimizin bekletme refleksi yoktur. Bir an önce pazara vermesi gerekir. Bu nedenle bizim de 1 yıllık stoğu alıp döndürmemiz çok zor. O yüzden piyasadaki fiyatların çiftçi açısından çok aşağılara düşmemesi için tarife kontenjanı uygulaması getirildi. Bu üreticinin korunması anlamında önemli” şeklinde konuştu.
‘ÜLKENİN İHTİYAÇ DUYDUĞU ÜRETİMİN KESİNLİKLE ARTMASI GEREKİYOR’
Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu yağlık ayçiçeği üretiminin mutlaka arttırılması gerektiğine vurgu yapan Kırbiç, “En büyük üreticilerden Rusya çiçek satmıyor, ham yağ veriyor. Kendi katma değerini kendi ülkesinde bırakıyor. Ukrayna da buna başlamıştı ancak savaştan dolayı bu durdu. Çekirdek bulmak ileride zorlaşacak ve belki sadece yağ olarak gelip toptancıya, markete gidecek. Ülkemizde çok ciddi oranda kırma tesisimiz var. Bu madalyonun görünmeyen yüzü. Bu yüzden talebimiz ülke üretimindeki ihtiyacın kesinlikle arttırılması, ülke ihtiyacının kısa sürede yüzde 70-80 hatta tamamını karşılayıp dışarıya ihraç eder seviyeye gelmemiz gerekli” ifadelerini kullandı.
‘BU YIL DA KAYIP OLURSA ÇİFTÇİNİN AYAKTA DURMASI GERÇEKTEN ZOR’
Son yıllarda artan kuraklık nedeniyle yeni destekleme modellerinin de devreye girmesi gerektiğine değinen Kırbiç, “Çiftçimizin bu işin hesabını yaparak para kazanması lazım bu ürünü ekmesi için. İç Anadolu’da insanlar mısırdan çok zor vazgeçirilebilir. Devletin bu konuda ‘destek vermeyeceğiz’ demesine rağmen orada mısır ekimine devam ediyor insanlar çünkü kazancı ayçiçeğine veya diğer ürünlere göre daha fazla. Burada da çiftçimizin kazancıyla bir hesap belirlenebilir. Geçtiğimiz yıl kuraktı, ciddi gelir kaybı oldu. Bu yıl da tekrarlanırsa küçük çiftçinin ayakta kalması gerçekten zor. Bu yüzden destekleme modelleri ve miktarlarıyla, böyle kurak geçen, kötü geçen, girdilerin arttığı yıllarda farklı bir takım destekleri devreye sokarak çiftçinin kazancını stabil yapmak gerekiyor” dedi.
‘TOHUM VE SU İÇİN HARCANAN PARANIN HESABI YAPILMAMALI’
Türkiye’de tohumluk üretimi ve su kaynaklarına harcanacak paranın hesabının yapılmaması gerektiğinin de altını çizen Kırbiç, “Ayçiçeği zor bir bitkidir, yazlık olduğu için çeşitli hastalıkları da olur. Bunlarla ilgili çalışmalar var. Kurumsal anlamda tohum şirketimiz var, AR-GE çalışmalarımız var yeni tohumların geliştirilmesiyle. Yeni ekim teknikleri geliştiriliyor, ekim tarihleri öne çekildi. Buna ilişkin çalışmalar var. Enstitülerimiz çalışıyor. Kuraklığa dayanıklı çeşitler geliştiriliyor. Tohumluk gerçekten bu noktada çok önemli. Çiftçi bu yıl 20 liraya sattığı ayçiçeği tohumunun kilosu 1000 liranın üzerinde. Bunlar da ciddi maliyetler. Bu tohumları da üretmek ciddi çalışmalar gerektiriyor. Ciddi yatırımlar gerektiren bir sektör. Burada yine devletimizin dokunuşu gerekli. Burada harcanan paranın hesabı yapılmamalı çünkü tohum ve su gerçekten çok önemli. Geleceğin en önemli konularından olacak yeni dünya düzeninde. Su zaten şu anda olmaya başladı, nehirlerimiz kuruyor, yeraltı sularımız çekilmeye başladı. Bunun yanında birkaç ülke bu tohumu elinde tuttuğunda bütün dünyanın dengesi tersine dönebilir” diye konuştu.