ANGLÈE GUÈRON VE EDİRNE KUŞATMASI GÜNLERİ

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Prof.Dr. Tuncay ÇAĞLAR

“Söz uçar, yazı kalır.”
Günlük ya da genelde yazılı belge tutma alışkanlığımız ulus olarak oldukça zayıf. Sözel kültürümüzün baskınlığını sözlü tarih çalışmalarının yoğunluğundan anlıyoruz.
Yukarıdaki satırları yazmamın nedeni, geçtiğimiz günlerde çıkan, yazar-çizer İzel Rozental’in “Talihsiz Anjel Hala ve Edirne Kuşatması Günleri” kitabı.

Kitap aslında alışılmışın dışında, bir grafik roman. Kitabın kısaca yazılış öyküsü şöyle:
Angèle Guéron 1909-1915 yılları arasında, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki en büyük Yahudi öğretim kurumlarından Edirne Alyans Kız Okulları’nın yöneticilerindendi. Ayrıca hem kurum yetkilisi hem yurttaş olarak Edirne kuşatmasına da tanık olmuştu.

İzel Rozental bir gün şans eseri annesinden dinlediği hikâyelerde “Talihsiz Anjel” adıyla anılan “büyük hala”nın Angèle Guéron olduğunu ve bu ünlü öğretmenle akraba olduklarını öğrenir.
A. Guéron Ekim 1912 – Mart 1913 tarihleri arasında, kuşatma altındaki Edirne’yi belgelediği bir günlük tutar. Günlükte kuşatma sırasında yerel hayata ilişkin bakış açısı yanında, cemaatindeki yöneticilerle yaşadığı sorunlar ve Osmanlı vatanseverliği işlenir.

Kitapta ayrıca İ. Rozental’in bir süre önce Edirne’ye yaptığı seyahat izlenimleri ile kendisine eşlik eden çizer Semih Poroy ve görüştüğü Edirne’nin tanınmış isimlerinin görüşlerine de yer veriliyor.
Günlük ile ilgili ilk bilgiler, araştırmacı Rıfat Bali tarafından Tarih ve Toplum Dergisi’nde 1999-2000 yıllarındaki dört sayıda “Edirne Muhasarası Sırasında Tutulmuş Bir Günlük I, II, II, IV” başlığıyla sunulmuştu.
Bu arada günlüklerin ISIS Yayınevi tarafından 2002 yılında Fransızca (Journal Du Siège D’Andrinople) yayınlandığını da öğreniyoruz.
Hemen hemen aynı dönemlerde Diş Hekimi Tekin Sayınbaş’a Tel Aviv’de yaşayan Edirneli Viktor Adato’dan 20 Ocak 2000 tarihli bir mektup gelir. Mektupta ayrıca Avukat Samil Bizbahar’ın, orijinali Alyans’ın Paris’teki merkezinde bulunan günlükten yaptığı çeviri de vardır. Günlük önce Yeni Ozan Ağacı Dergisi’nde 2001 yılında yayınlanır. Eski belediye başkanlarımızdan Güngör Mazlum, 2016 tarihli “Edirne’nin Yahudileri” kitabında söz konusu günlüğü yeniden mektupla birlikte yayınlar.

Her ne kadar toplumumuzda günlük tutma, yazılı belge bırakma alışkanlığının düşük olduğundan söz etsek de belge bırakmış değerli insanlarımız vardır. Rahmetli hocamız Y. Doç. Dr. Ratip Kazancıgil tarafından günümüz diline aktarılan “Savaşı Yaşayanların Kaleminden Edirne Balkan Savaşı Anıları” kitabında Hâfız Rakım Ertür, M. Şevket Dağdevirenzâde, Dr.Rıfat Osman’ın günlük ve anıları aktarılır (Edirne Valiliği Kültür Yayınları, 2013).
Angèle Guéron hakkında kısa da olsa Güngör Mazlum’un “Edirne’de İz Bırakanlar” kitabında (Edirne Belediye Başkanlığı Yayınları, 2019) bilgi bulunmaktadır. Kitapta ayrıca Osmanlı ordusuna katkıları nedeniyle Edirne Valisi Halil Bey’in A. Guéron’a teşekkür mektubu da yer almakta.
Sonuçta, şehrimizin kara günlerinin tekrar etmemesi için bu bilgileri aktaran tarihçilere, yazarlara minnet borçluyuz.
Angèle Guéron’a da günlüğü, Kızılay’a gönüllü yaptığı çalışmaları, katkıları ve vatanseverliği için teşekkür borcumuz var.
Bir teşekkür de İzel Rozental’e… Bu zor, ibret verici kara günleri karikatür, fotoğraf ve kartpostallar ile destekleyip kolay okunabilir hale getirdiği için sonsuz teşekkürler.
İbret alınıp tarihin tekerrür etmemesi ve yazının kalıcı olması için çaba gösterenlere selam olsun.

—
Not: 22 Şubat 2025 Cumartesi saat 15.30’da TAKSAV’da İzel Rozental ile söyleşi ve imza günü yapılacaktır. Yerel tarih, kitap, yazı meraklılarına duyurulur.