Hasbihâl etme; karşılıklı konuşma, sohbet, dertleşme demektir. Yazılı kültürümüz az olduğundan genellikle konuşuruz her şeyimizi. Bu nedenle de birçok sözcük veya tamlama aynı anlamı içermektedir. Hasbihâl etmeye muhabbet etme de denir.

Ali Ekber Çiçek’in türküsünde dediği gibi; “Gönül gel seninle muhabbet edelim”. Ozan her ne kadar gönlü ile muhabbet etmek istese de muhabbet etme dostlarla olur. Aynı anlama gelen “yarenlik etme” de vardır. O da aynı; ahbapça, dostça söyleşme. İster hasbihâl ister muhabbet ister yarenlik olsun hepsi dertleşme anlamını içermektedir. Dertleşme de kişilerin sorunlarını,sıkıntılarını birbirine anlatmasıdır.

Sahi biz neden hayal kurmayız da dertleşiriz? Çünkü derdimiz çok. Bitmiyor mübarek. Hep dert, hep dert. Levent Kırca’nın bir skecinde dediği gibi; ‘Dedem hep çukurlara düşe düşe büyümüş. Babam da öyle ve ben de aynıyım. Hep çukurlara düşe çıka büyüdüm. Oğlum da öyle büyüdü ve şimdi torunum düşüp çıkıyor çukurlardan. Yahu bu memlekette çukuru olmayan yerleşim yeri yok mu be?’

Çukurlara alıştık. Başka? Enflasyona, paranın pul olmasına bak. O da çukur gibi hep dert oldu. Siyasetçilere bakalım; her gelen bir öncekini aratıyor.N’oluyoruz be? Bu topraklardan ne değerli insanlar geldi geçti. Dünyaya örnek oldu. Bir kesim bunları göremedi çünkü hepsi iktidarlar tarafından düşmanlaştırıldı. Ya görenler ne yaptık?

Neyse terbiyemizi bozmadan havadan sudan dertleşelim. Malum havalar çok sıcak. Geceleri biraz serinliyor hava ve Meriç kıyılarına uğrayalım desek sinek saldırısı var. Evlerde klima veya benzeri serinleticilerle oyalanan da var. Bu günlerde en çok satılan ev eşyasının serinleticiler olduğunu bir satıcı söylemişti. Çaresizlik.

Havadan bahsedince sudan da bahsetmek gerek. Konuşan birkaç dostu görünce sorarız; “Ne konuşuyorsunuz?” Yanıt kalıplaşmış cümledir; “Hiiiç, havadan sudan”. Oysa bu devirde havadan-sudan konuşmak kadar önemli bir konu olmamalıdır. İnsanın kendi kendine yaptığı birçok kötülük bir yana hava ve suyu kirletmesi en tehlikelisi olmalı. İklim krizini üreterek(!) doğal dengeyi bozan bizler sudan para kazanmayı epeydir ticari kâr hanemize kattık! Yakında havayı da pazarlarsak şaşırmayalım!

İnanılmaz iletişim-bilişim teknolojisi sayesinde her şeyi her an cebimizde taşıyan insan denen biz mahlukatlar olarak geleceğimize dair hasbihâl etmiyoruz demiyorum. Ediyoruz, dertleşiyoruz da samimiyetle söylersek; dert etmiyoruz. Örneğin su bitiyor dese biri; ‘O kadar da olmaz be yaaa!’der hareket etmeyiz. Çünkü 5N1K sorularına yanıt aramayız.

Açıldı ya konular, daha da açalım. Dertlerimizi Anadolu ve Rumeli topraklarına yaysak inanın almaz. Oysa dünyanın en değerli coğrafyasında en değerli kültürlerin beşiğindeyiz. Ahmet Arif demesiyle; “Beşikler vermişim Nuh’a / Salıncaklar, hamaklar, / Havva Ana’n dünkü çocuk sayılır, /Anadolu’yum ben, / Tanıyor musun?”. Maalesef coğrafyamızı da, kültürümüz de tanımıyoruz.

Hem sarayın hem halkın dilini birleştirebilen nadir Osmanlı şairi Fuzuli; “Dert çok hemdert yok” demiş ya biz de söyleriz hasbihâl ederken. “Hemdert” dediği dert ortağı yok anlamında. Bu yalan sistemi koruyanlar bizlerin dert ortağı olarak buluşmamıza bile karışırlar. 12 Eylül günlerinde üç kişi bir olunca örgüt denip tutuklanıyordu. Şimdi daha kötüye geldik sanırım. 12 Eylülcülerin emperyalist efendileri ile ektiği rüzgâr bugün büyüdü büyüdü ve fırtına olarak hepimizi dağıtmaya çalışmaktadır. Yarına durulmazsa sonumuz felakete gidebilir.

Bizler Fuzuli gibi umutsuz olmadık, olmayacağız elbette. Biz Anadolu’yuz. Nazım Hikmet anlatır bizi; ‘Onlar ki toprakta karınca, /suda balık, / havada kuş kadar / çokturlar;/korkak, / cesur, / cahil, / hakîm/ ve çocukturlar / ve kahreden / yaratan ki onlardır, / destanımızda yalnız onların maceraları vardır.’

Hasbihâlimiz, yarenliğimiz, muhabbetimiz,dertleşmemiz; ne dersek diyelim bu karamsarlıkları aşmak için önemlidir.Sık sık yapalım bunları ve en çok da havadan sudan, barıştan, evrensel bilimden konuşalım. Toplum ve doğa düşmanlarını, Sivas gerici katliamlarını birbirimize anımsatalım. Dünyada saygın insanlarımızdan ve dünyanın saygın insanlarından söz edelim. Söz etmek yetmez, yetmemeli. Fikir eyleme geçmezse raftaki kitap gibidir. Kitabı değerli kılan okuyanı harekete geçirmesidir.Dertleşme de öyle; her dertleşme yalnız olmadığımızı anımsamak ve egemenlere anımsatmak olmalıdır.

Edirne Belediyesi Meclisi’nin 4 Şubat 2025’te oy birliği ile kabul ettiği ve kamuoyunda büyük tartışmalara yol açan, Maliye Hazinesi’ne ait bazı parsellerin “Özel Yurt Alanı” ve “Ticaret ve Konut Alanı” olarak imar planı değişiklikleri oldu.

Kentin duyarlı kişi ve kurumları buna itiraz ettik. Bereket avukatlık ücreti vermiyoruz ama dava açma ücreti, harç-pul gibi masraflar derken 15-20 bin lira gitti bile. Devamında keşif ve bilirkişi gereği görüldü. Üç davanın masrafına 105 bin daha eklendi. Yarın daha ne olacağı da belirsiz.

Bu örneğe benzer durumları araştırdım. Ergene kirleniyor dedik. Toplantılar, etkinlikler, eylemler yaptık. Siyasiler proje üstüne proje vaat ettiler. Her seçim öncesinde masmavi Ergene dediler. Olmadı. Sonunda Tekirdağ Ergene Derin Deşarj A.Ş.’nin projesi uygulandı ve temizlendi denen Ergene suyu yatağına değil de Marmara Denizi’ne derin deşarj ile akıtıldı. Bu süreçte 18 kişi, çevreye, topluma, geleceğe olan sorumluluk duygusuyla dava açtı. Bugüne kadar 150 bin liraya yakın masraf ettiler. Ve en zor engel geldi karşılarına; bir buçuk milyon.

Bayraklı’daki ormanlık alanla ilgili aldığı sınır kararına karşı açılan davada 180 bin TL’lik bilirkişi ücreti istendi. Rize’de HES’e karşı açtığı davada bilirkişi ücretlerini ödemek için ineğini satan Kazım Delal, Amasya’da yine HES’e karşı verdiği mücadelede mahkeme masraflarını ödemek için koyunlarını satan Durmuş Ergül’ün hikâyesi hafızalarda yerini koruyor. Sinop Nükleer Güç Santralı davasında ödemek zorunda olduğu bilirkişi ücreti 800 bin TL’yi aştı. Yine İstanbul’a ihanet olarak adlandırılan Kanal İstanbul’a karşı açılan onlarca davada keşif ücreti 1 milyon liraya yaklaştı.

Kaz Dağları’ndaki mücadeleyi de unutmayalım. Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği Başkanlığı 77 dava açıldığını, 40 davayı kazandıklarını, 8 davayı kaybettiklerini, 14 davanın düştüğünü, 15 davanın ise sürdüğünü belirtiyor. Maliyetini varın siz hesaplayın.

Yüzlerce örnek sayılabilir. Ve itiraz edenlerin hiçbir menfaati yok. Kamusal duyarlılıkları onları mücadeleye zorluyor.

Biz yurttaşların anayasal görevleri ve ödevleri içinde kamusal varlıkları korumak vardır. Yani ormanlarımızı, suyumuzu, doğamızı, yapılarımızı korumak devlet ile birlikte bizim de görevimiz. Bu görevi yapmaya çalışan sayısı belli duyarlı kesimlerin de önü kesiliyor.

Çevre hukukunun sağlanması ve geliştirilmesinin vazgeçilmez yolu çevre davalarıdır. Çevre davaları aynı zamanda, Anayasa’nın 56. maddesinde yurttaşa yüklenen çevreyi geliştirme, çevre sağlığını koruma ve çevre kirlenmesini önleme ödevi için en etkili araçtır. Yurttaşın bu ödevi yerine getirebilmesi için mahkemeye erişim hakkı, hak arama özgürlüğünün güvence altına alınması zorunludur.

Çevre davaları kamu yararına olur, hele yöre halkı açarsa. Çevre davalarının hiçbir mali külfeti olmadan açılabilmesi gerekir. Hak arama süreçlerine engel değil önayak olunmalıdır.

Şirketler arkalarına aldıkları siyasi güç ile hukukun arkasından dolanıyorlar. Projeleri dava ile sona erdiğinde süreç bir kez daha başlıyor. Birkaç küçük değişiklik ile yeni proje veriyorlar. Haydi bakalım yeniden itiraz yeniden ücretler yeniden bilirkişiler. İdareden aldıkları da aynı; bir siyasi güç aracılığından bürokratları tercihe zorluyorlar.

Maalesef ülkemizde kamu adına iş görenlerin ‘kamusallaşması’ şart. Devleti şirketlere sermaye aktaran en büyük kurum gibi görme aşamasına geldik. Devleti deniz yemeyeni domuz duruma getiren anlayışları değiştirmek zorundayız.

Biz kentliler olarak 105 bini bu kez yine dayanışma ile toparlayacağız bir şekilde. Ama nereye kadar? Karşımızda şirket olsa amenna. Karşımızda kamu adına koruması, yurttaştan yana değerlendirmesi gereken kamu idareleri yerine izin veren ve destek veren kamu kurumları oluyor. Çözüm her zamanki gibi; duyarlı yurttaşlar olarak çoğalmak ve örgütlü mücadele etmek.

Okullar ve bahçeleri müştemilatı ile birlikte kamuya aittir. Eğitim amaçlı kullanılmalıdır. Eğitim ise toplumsal anlamda yaşam boyudur ve her yerde her zaman olan bir faaliyettir.

Maksutlu köyüne öğretmen olarak atanmıştım. Okul Müdürü arkadaş son dersten sonra çocukların okul bahçesinde olmasını yasaklamıştı. Neden diye sorduğumda bahçeye ve binaya zarar verdiklerini, çok gürültü yaptıklarını söyledi. Kendi iki çocuğu ise hep bahçedeydi.

Sonraki yıl tayini çıktı ve müdürlük bana kaldı. Okul bahçesinin en iyi oyun yeri olduğunu ve çocukların okul binasına, bahçeye, komşulara zarar vermeden oynamalarına izin verdik. Cam ölçülerini ezberledi çocuklar! Koca yaz mevsimlerinde bile en çok bir-iki kez cam kırılıyor ve hemen yerine takılıyordu. Böylece çocuklar güvensiz yerlerde oynamaktan kurtulmuştu. Bunun yanında oyun esnasında küfürlü konuşmalar ve şiddet olmuyordu. Yani okul ve çevresi 365 gün 24 saat eğitim öğretim amaçlı kullanılıyordu.

Bugün köy okulları yok. Okul binaları da virane durumda. Ne muhtarlıklara veriliyor ne de korunuyor. Kentlerde de okul bahçeleri eğitim öğretim ve çocuk merkezli kullanılmıyor. Bizim müdür gibi ders sonrasında okul bahçesini mahalle çocuklarına yasak edenler bile var.Bazı kent okulları bir zaman otopark olarak kullanıldılar. Bir mevzuat çıkarılmıştı, sanıyorum yürürlükte. Okullar kamu yararına uygun olarak eğitimle ilgili kurumlara veya yerel yönetimlere verilebilecekti. Bundan yararlanarak yazları bir program dahilinde okullarda etkinlikler yapmasını önermiştik zamanın belediye başkanına. Başkan sıcak bakmadı ve gönüllü bulunamayacağını veya valiliğin vermeyeceğini bahane etti.

Kent örgütleri ve mahalleli tarafından amacına uygun kullanılmayan okulları iktidara yakın vakıflar kendi ideolojilerine uygun etkinlikler ile işgal edebiliyor! İktidara yakın bu kurumların tek etkinliği dini bilgiler aktarmak. Bu amaca uygun ezber bilgiler vermek ve gündelik yaşamda nasıl biat edileceğini kavratmaktan ibaret. Bu arada haberlerden dinlediğimiz çocuk tacizleri, akran zorbalıkları, şiddet de her nasılsa hep bu kurumlardan çıkıyor.

Oysa okul bina ve bahçeleri müştemilatı ile birlikte kamu görevlileri ve gönüllüler tarafından her zaman kullanılabilecek duruma getirilebilir. İhtiyaçtan kaynaklanan bu duruma sosyal ve laik devlet veya bunu ilke edinmiş yerel yönetimler çözüm üretmek zorunda. Aksi durumda toplum ikiye ayrılıyor. Bir tarafta varlıklı ailelerin katılabildiği yaz kampları,diğer tarafta yoksul bırakılmış çaresiz aile çocuklarının devam etmek zorunda kaldığı vakıf kursları. İki farklı alanda yetişen geleceğimiz!

Gazetenin başlığı “Okullar yazın TÜGVA’ya emanet”. Çocukları ve aileleri bu tür vakıflara mahkûm edenlerin utanması gerekir. Özellikle siyasi karar vericilerde olmayan bu utanç, biz velilerde olmalı. Çalışan anne-babanın çocukları yazları ne yapacak? Bu sorunu çözmek için velilerin, yurttaşların güçlü talepleri önemlidir.Resmiyete baktığımızda Eğitim Bakanlığı yaşam boyu eğitimi önemsiyor. O halde bakanlığın görevi senede 180 gün okulu açmak ve dönemi değerlendirmek değildir.

Yaz kamplarına gidemeyen çocukların mahallesindeki okulda arkadaşlarıyla zaman geçirmesi, spor salonları gibi sosyal tesislerini ve kütüphanelerini kullanmasına olanak sağlanmalıdır. Okulda her zaman görevli veya görevliler var ki okul bekleme yerine çocuklara yardımcı olabilir. Bu konuda kentin gönüllüleri de katkı sunacaktır. Bunu merkezi hükümet yapmıyor ise yerel yönetimler de yapabilir.

Tatil demek bütün gün yatmak değildir. Tatil derslerin olmamasıdır ama eğitim süreklidir. Çocuklarımızın bu zamanlarını da eğitime dönük etkinlik alanları yaratmak bizim görevimiz olmalıdır. Çünkü okullar tatil olduğunda binalar tatile çıkmaz.

12 Haziran günü yani bugün Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 2002 yılında Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü olarak ilan edildi. Türkiye’nin de imzacısı olduğu Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre 18 yaşını doldurmamış her birey çocuktur. 18 yaşın altında, hane gelirine katkı sağlamak amacıyla çalışan her birey ise çocuk işçi olarak tanımlanmaktadır.

Yapılan tüm araştırmalar çocuk işçiliğinin çocuğun eğitim, sağlık gibi temel haklarına erişimini engellediğini, çocuğun fiziksel ve ruhsal bütünlüğüne zarar verdiğini gösteriyor.

TÜİK verilerine göre, Türkiye’de 2019’un dördüncü çeyreğinde 5-17 yaş arasındaki 16 milyon 457 bin çocuğun 720 bini çalışmak zorunda bırakılmıştı. Üstelik bu sayıya mülteci çocuklar dâhil değildi. Türkiye genelinde tahmin edilen çocuk işçi sayısı ise 2 milyondur. ILO verilerine göre dünyada ise 160 milyona yakın çocuk işçi vardır.

TÜİK 2022 verilerine göre nüfusun yüzde 26,5’i çocuk olan Türkiye’de çalışan çocuk oranı yüzde 18,7 olduğu, iş gücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oranın erkek çocuklar için yüzde 27, kız çocuklar için yüzde 10 olduğu tespit edilmiştir.

UNICEF’in 39 ülke arasında yapmış olduğu araştırmaya göre çocuk yoksulluğunun en yüksek olduğu ülke 2023 yılında %40,1, 2024 yılında ise %38,9 ile Türkiye’dir.

TÜİK ve Millî Eğitim Bakanlığı verilerine göre Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM)’inde bulunan öğrencilerin dahil edilmediği 869 bin çocuk işçiye (15-17 yaş) bir de halihazırda MESEM’e kayıtlı 503.962 çocuğun eklenmesiyle sayı bir milyonu geçmektedir.

Habertürk’ün 23.04.2025 günlü haberine göre çocuk işçi sayısı 2016 yılından itibaren düşmeye başlamış ve 2020 yılında 501 bine gerilemiş. Ancak2021 yılından sonra tekrar artmaya başlamış ve. 2021’de 520 bin olan çocuk işçi sayısı 2022’de 619 bin, 2023’te 853 bin, 2024 yılında ise 869 bin olmuş.

Artan çocuk işçiliğin yanında gerek MESEM’de gerekse MESEM dışında çalışan çocukların maruz kaldığı iş kazaları ya da iş cinayetlerine de her geçen gün bir yenisi eklenmektedir. İSİG verilerine göre 2013-2024 döneminde en az 742 çocuk, 2025 yılının ilk iki ayında ise 9 çocuk işyerlerinde çocuk işçi cinayetleri sonucu hayatını kaybetmiştir.

Benzeri verileri her tür kaynaktan bulabiliriz. Ama istatistikleri bilmekten gayri çocukların çalışmak zorunda olmadığı, oyunlar oynadığı sağlıklı bir toplumu kurabilmektir. Bu da çocuklar adına biz büyüklerin daha iyi bir gelecek mücadelesi ile olur.

“Güneşin doğduğu yerde çocuklar üşüyorsa, güneşin battığı yerde insanlık ölmüştür” der Ali Şeraiti. Oysa bırakalım üşümeyi, çocuklar ölüyor.Şu ünlü söylem de onundur; “Bir yerde, dindarlık artarken insanlık azalıyorsa, dindarlık artarken ahlak azalıyorsa, dindarlık artarken barış azalıyorsa, dindarlık artarken adalet azalıyorsa, dindarlık artarken aklı kullanma ve bilimsel çalışmalar azalıyorsa, oradaki din Allah’ın dini olamaz.”Nietzsche’de demiş ya; “Zenginler, fakirlere Tanrı’dan başka bir şey bırakmadılar.”

Çocuklar uyurken susmamız gerekir tamam ama ölürken, öldürülürken susmak niye? Geleceğe dair konuşurken ‘çocuklar geleceğimizdir’ diyen bizler güneşin parasız ve herkesi eşit ısıttığı dünyamızda yokluktan, yoksulluktan dolayı çocuklar neden üşür?

Uzun ve karanlık gecelerden örgütlenmeler ile kurtulacağız. Çocuklarını mutlu edemeyen ve onun emeğinden yararlanan işveren ve iktidar insanı da çocuğu da doğayı da vatanı da sevmiyor demektir. Çünkü Atatürk’ün dediği gibi: “Vatanı korumak, çocukları korumakla başlar.”

Çocuk sevgisi önce kendi çocuklarımızla başlasa da evrensel olmalıdır ki çocuk işçiler ve çocuk ölümleri olmasın.

İyilik de kötülük de bulaşıcıdır denir. Kötücül ve dolayısıyla da umutsuz düşüncelerin her gün çoğaldığı bu günlerde iyilik ve ona bağlı olarak umut önde olmalı.

Pazar günü düğünümüz vardı. İl dışından gelen akrabalara bir kafede lahmacun ayran almayı düşündük ve öyle de yaptık. Hesabı ödedim. Kasa görevlisi ile aramızda uzlaşmazlık çıktı. Ben verdim derken o 200 lira eksik olduğunu söylüyordu. Ben emindim.Cebimdeki paramın miktarını biliyordum. Verdiğimi ve kalanı toplayınca sağlama doğruydu. Kasa görevlisi gözümün önünde defalarca saydı, eksik görülüyordu.

Hatanın benden kaynaklandığını kabul ederek 200 lira daha verdim. Bir çay ikram etmelerini söyledim. Bir yanlışlık vardı. Ben ikna değildim ama nasıl ve ne olduğunu da bilmiyordum.Kasa görevlisi benim kesin konuşmamdan dolayı bir şey olduğunun farkındaydı.

Amir konumundaki sorumlu ile konuştu. İkisi birlikte beş dakika kadar bilgisayarın başında oturdular. Sonra kasa görevlisi kasanın yanına geldi, eğilip kalktı ve yanıma geldi. Kameraları incelediklerini ve kendisi parayı alırken bir adet 200’lük banknotun yere kaydığını kamerada gördüklerini söyleyip parayı bana iade etti. Elbette özür üstüne özür dileyerek.

Bu davranış; müşterinin kendinden emin olması ve işyerinin duyarlılığı, kuşkuları ortadan kaldırması anlamında iyi bir örnektir. İşletme bu doğrulamayı yapmasaydı ben ikna olmayacak ve yaşadıklarımı çevremde olumsuzluk örneği olarak anlatacaktım. Bu da işletme için olumsuzluk olacaktı.

Bu işletmede de mutlaka olumsuzluk yaşayan vardır. Ama ben iyiliği yazdım ki iyilikler artsın. Olumsuzluk yaşayan da anlatsın ki kötü davranışlar azalsın. Lahmacunları gibi davranışı da güzel olabilen bu işletme Araz Cafe’dir, Teşekkürler.

Konuklara yemek verdikten sonra evimize geldik. Geleneksel ritüellere uyarak kızımızı verdik. Toparlanıp düğün bahçesine gitmeye niyetlendik. 3-4 araç olarak kız tarafı sıfatıyla gidiyoruz. Yolu bilmeyen konukların önünde ben olmalıyım. Arabayı çalıştırıp devam edecek iken biri lastik inik dedi. Oysa 2-3 saat önce park etmiştim. Giderim gibi geldi bana ama olmaz dediler. Çivi girmişti. O arada Emre geldi bisikletiyle. Arabasından hava basma aparatını aldı ve bastı ama yeterli olmadı. Arabasının anahtarını vererek; “Hocam al arabayı git, benim sabaha kadar işim yok” dedi. Başkasının aracını hiç kullanmamıştım ve öneriyi kabul etmedim. Akrabaların arabaları ile gidip dönüşü bir şekilde yaparız diye düşündüm. Çünkü akrabalar düğün bitmeden İstanbul’a döneceklerdi.

Emre pratik bir çözümle “hocam siz diğer araçlarla gidin, ben arabanızı yaptırıp getireceğim” dedi. Öyle yaptık. Gelin ana babası olarak apar topar gittik. Düğüne gelenleri karşılamaya başlayan gelin damat ve damat ailesinin yanında görevimize başladık! Bir ara birisi elime araba anahtarı uzattı. Baktım ki Yılmaz Bey (Eren); “Emre gönderdi” dedi. Telefonuma da arabamın nerede olduğunu yazmıştı.İyilik buydu, güven buydu, iyilik çözüm bulmaktı.

Pazartesi günü Emre’yi arayarak “buluşalım ve borcumu ödeyeyim” dedim. Borcumun olmadığını, o nedenle gelemeyeceğini, sohbet için ise her zaman buluşabileceğini söyledi. Yani beni iyiliğe ve insanlığa borçlandırdı.

Bu iyilik bulaştırıcısı Emre Sarı. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu KESK’e bağlı BES (Büro Emekçileri Sendikası) il temsilcisi. Mal Müdürlüğü’nde çalışıyor. Teşekkürler Emre Sarı.

Her kişi veya işletme hakkında herkesin olumlu veya olumsuz yaşanmışlıkları elbette vardır. Ben,olumsuzlukları unutmadan toplumdaki iyilikleri öne çıkarmaya çalışırım. Toplumda her gün artan; ‘halk bozulmuş’ türü umutsuz söylemler yerine; ‘çok iyi insanlar var’ diyerek örnekleri çoğaltmayı yeğlerim. Bu iki olayı anlattım, iyilik, dürüstlük bulaşsın, duyulsun dedim. Benim iyilik torbama yenilerini eklememe ve bunu yaymama sebep olan Araz Cafe işletmecisi ve Emre Sarı’nın bu yazıdan haberleri yok. Okurlar mı onu da bilmem. Yani reklam yapıyormuşum gibi düşünen varsa kötülük bulaştırmış olur!

Bayramlar; yoksulluk ve acılarımızı öteleyip sevinçlerimizi dostlarımıza bulaştırma günleri değil mi? O zaman hepimize iyilik bulaştırıcı ziyaretler ile iyi bayramlar.

Geçmişte düğünlerimizi genellikle yaz ortasından sonra ve sonbaharda, harman zamanı yapardık. Tarım toplumunun getirdiği zorunluluktu. Tarım bitti gibi. Zaten artık tarımsal üretim makineleşme sayesinde harman sonunu yani sonbaharı beklemiyor. Her aile kendi durumuna göre kış ayları hariç azalsa da 12 ay düğün yapabiliyor.

Geçen gün yerel gazetedeki iki haber dikkatimi çekti.Bazen zaman göstergelerinden anlamlar üretiriz. 11.11.2011 gibi, 22.02.2022 gibi. 05.05.2025 gibi. Pazar gününü de öyle kodlayan 20 kişi “25.05.2025” günü nikah yapmış, yeni aile kurmuş. Gençlerimiz mutlu, mesut, sağlıklı ve sevdikleriyle birlikte bir ömür geçirsinler.

İkinci haber ise bir “düğün mevsimi” olduğu yönünde. Havaların ısınması ve yaz aylarının yaklaşmasıyla birlikte başlayan dönem yoğun düğün sezonu imiş ki terziler mesaisini yoğunlaştırmış. Habere göre gelinlik, nişanlık, abiye ve özel günler için hazırlık yapan vatandaşlar, terzilerin yolunu tutmaya başlamış. Terzimiz bu dönemde adeta zamanla yarıştıklarını belirtmiş. Siparişlere yetişmek için erken saatlerde atölyesini açtığını ve geç saatlere kadar çalıştığını söylemiş. Ne güzel işler artmış.

Pazar günü akşamı yani 1 Haziran günü de benim kızımın düğünü var da o nedenle gündemimde düğünler var! Evlenme düğünlerinde yeni aileler kuruluyor. Biliyoruz ki iktidarımız da 2025 yılını Aile Yılı ilan etti. Bu nedenle de evlenen ve evlenecek olanlara bazı bilgiler vereyim diyeceğim ama biliyorum onlar cicim-balım aylarında bu tür bilgileri duymazlar da aileleri okur.

İktidarımız maalesef böyle; akşam akla gelen veya kulağa fısıldanan fikir, sabah müjde olarak beyan edilebiliyor. Sonuçta tüm kurumlar plansız programsız alelacele ne yapacaklarını yazıveriyorlar. Ya da plan var da uyan yok mu desek.

Çünkü devlet kayıtlarında; “Ailenin Korunması ve Güçlendirilmesi Vizyon Belgesi ve Eylem Planı” (2024-2028) var. Bu plan dahilinde 1 Ocak öncesi her kurum yıllık planlamasını yapmış ve kamuoyuna duyurmuş olmalıdır. Resmiyet, devlet, ciddilik ister. 6 Ocak günü haberlerde cumhurbaşkanı müjdesi olarak duyduk.

Ama kurumların haberi olmamış veya icra emri koltuklarında oturanlar ile icra eyleyenler birbirinden kopuk ki konuyu anlayamamışlar. Örneğin; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tren seyahatlerinde ailelere ve yeni evlenen çiftlere özel indirimler sunulacağını 8 Mart günü açıklamış. Örneğin; PTT doğurganlığı arttırma yönlendirmedi yapan hükümete rağmen 2025 Aile Yılı anısına 100 bin adet basıp 29 liraya piyasaya sürdüğü pullarda bir çocuk, anne-baba ve dede-nine görseli yapmış. Çocuk sayısı bir, oysa iktidar en az üç diyor.

Yönetimin sürekli şikâyet ettiği doğurganlığın azalması durumu şöyle; 2001 yılında 1.323.341 doğum var iken 2024 yılında 958.408’e gerilemiş. Yani aileler Cumhurbaşkanına inat mı ediyorlar ne, fazla çocuk sahibi olmak istemiyorlar. Oysa 15-20 yıl önce birçok ailelerin hedefi üç çocuk ve adları da Recep ve Tayyip ve de Erdoğan koymaktı.

TÜİK verilerine bakmaya devam edelim; 2001-2024 arası yıllarda ilk evlenme yaşı erkeklerde 26’dan 28,3’e, kadınlarda 22.7’den 25.8’e çıkmış. Yani evlenmeyi öteliyor, erteliyor gençler. Boşanmalar ise her yıl artmakta. 2001 yılında 91.994 olan boşanma sayısı 2024’te 187.343 olmuş. Yani iki kat artmış.

Her toplumsal değişimin sosyal nedenleri vardır. İktidar yarattığı bozuk düzen sonucunda kul haline getirdiği toplumu “aile kutsallığı” ile süsleyerek ulufe olarak dağıttığı küçük ödemelerle oyalamayı sürdürmektedir. Doğumları arttırmak için; ikinci çocuğa her ay 1500, üçüncü çocuğa ise 5000 lira verecekmiş. Yeni evlenenler şartları uyuyor ise 150.000 lira beş yıl sonra ödemeli evlilik yardımı yapacakmış.

Yoksulluğun, işsizliğin, umutsuzluğun her gün arttığı sistemde birileri müjdelerle ancak bir kısım insanı kandırır. Çözüm;dünyanın en verimli ve en önemli coğrafyasında insan gibi yaşayabilecek bir sosyalist cumhuriyet, katılımcı demokrasi kurmaktır. Bu da biz yurttaşların görevi ve sorumluluğudur.

Hangi partiye oy vermiş olursak olalım, ülke insanı olarak memnun değiliz. Yoksulluk, Yolsuzluk ve Yasaklar ile birlikte kültürel yozlaşma o kadar hızla arttı ki umutsuz bir ‘kalabalık’ durumuna geldik.

Darbeciler emir eri olduklarından anlamadı belki ama 1980 darbesinin amacı da buydu.  Maalesef o günden beri yaklaşık 250 yıldır uğraş verdiğimiz ve nihayetinde 1900’lerin ilk çeyreğinde kurumsallaşan cumhuriyeti demokrasi ile bütünleştirme amacından koptuk. Bu uğraşlar sonucunda oluşan parlamenter demokrasimizi yitirdik. 23 yıldır AKP tarafından uygulanan ümmet ve Ortadoğu devleti olma hayalini görmeyip, göremeyip, ‘o kadar da olmaz’ diye diye bu günlere geldik. Eminim AKP’ye oy verenlerin de böyle bir kuşkusu yoktur. Ama AKP’ kadrolarının ve yaslandıkları emperyalizmin geçmişi geleceğin aynasıdır.

Dindarlık mı, din ticareti mi? Laik, karma, kamusal ve cumhuriyetçi eğitim mi, diyanet eğitimi mi? Ortadoğu bataklığına batmak mı, Çağdaş demokrasiye ulaşmak mı? Seçenekleri çoğaltabiliriz. Ana seçenek ise; Osmanlı zamanında başlayarak verilen bedeller sonrasında kurucu iradenin kurduğu Parlamenter demokratik sistem mi, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi mi? AKP seçmeni başta olmak üzere hepimiz bu seçeneğe geldiğimizi görmelidir.

Birilerinin maalesef örnek aldığı Ortadoğu ülkelerinde olduğu gibi otoriter yönetimlerin egemen olduğu rejim; idareden kültüre, güvenlikten turizme her alanı kapsar. Bir kereden bir şey olmaz, anayasayı bir kere uygulamasak da olur gibi bozulmaları sağlar ve yozlaştırır.

Tespitler elbette birkaç sayfaya sığmayacak kadar fazla. Ülkemizde 32 milyon kişi yoksulluk, 51 milyon kişi ise açlık sınırının altında yaşıyor ve bu sayılar bizi yani piramidin tabanını kapsıyor. Ne yazık ki bu aç ve yoksullar yani piramidin tabanı olan bizlerin sessizliği sonucunda iktidarlar yaşıyor.

Bu ahval ve şerait içinde muhalefet bir lider bekliyormuş ki birikmiş enerjileri birleştiren İmamoğlu, parlamenter sistemi de önceleyen bir bakış ile rejimi koruyup geliştireceğini beyan etti. Demokratik rejimlerde lider önemli değilse de kültürel yapımız lider beklediğinden olsa gerek bu beyan karşılık buldu. Ortaya çıkan lider, tehlike olacak ki çınar, meşe, ladin ne kadar odun buldularsa gizli tanık yaptılar, kavağı unutarak! Yine de yönlendirilmiş, emir almış adalet müritleri bulamadılar henüz suçu ve suçluyu. Bugüne kadar esir edilen, öldürülen sosyalistlerden sonra sosyal demokratların esir edildiği günlerdeyiz.Çözüm yurttaş olarak bizleriz çünkü biz piramidin tabanıyız, ezici çoğunluğuz.Hak, Hukuk, Adalet mücadelesi aynı zamanda emek ve ekmek mücadelesidir, insan olma, ilerleme mücadelesidir.

Piramidin tabanı olarak teknolojiyi ümmet olmak için değil millet olmak, dahası insan olmak için kullanmalıyız. Teknolojinin tüketicisi değil üreticisi olmanın yoludur; “hayatta en gerçek yol gösterici bilimdir, fendir” diyeni savunmak.

Bilim ve fen insanlığın ortak ürünüdür. Üreticisi topraklarımızdan olmasa da insanlığın kullandığı teknolojiye, yapay zekaya kurucu liderin düşüncelerini sormuşlar;

“Eşit olmasın diyorsanız kadın ve erkek,kara çarşafa girsin diyorsanız, yobazın gazabından ürkerek.Diyorsanız ki okumasın kadınımız kızımız, budur bizim alınyazımız. Unutun tüm dediklerimi, yıkın diktiğiniz heykellerimi, fazla geldiyse size hürriyet cumhuriyet. Özlemini çekiyorsanız saltanatın sultanın, hâlâ önemini anlayamadıysanız millet olmanın.Kul olup ümmet kalın, fetvasını bekleyin Şeyhülislam’ın. Unutun tüm dediklerimi rahat bırakın beni.”

Evet, ya rahat bırakarak O’nu ve bilimi, fenni Ortadoğu karanlığında emperyalizmin oyunlarında kendimizi yitirelim ya da piramidin tabanı olarak uyanıp cumhuriyet ve demokrasi yolundan ayrılmayalım. Yeni yüz yıla girerken bu ayrımı yapmanın tam zamanıdır. Bu da emirle, birilerinin gücüyle değil bizim gücümüz ve birlikteliğimiz ile olacaktır.

Önceki gün elektrik faturası geldi. Baktım 365 lira. Geçen ay 298 liraydı. Ödemeler çoğumuzda otomatik olarak bankadan ödenince faturalara bakan benim gibi birkaç kişi. Her ay okuyup tiksindiğim, kendimi değersiz hissettiğim o yazıyı bir kez daha okudum faturada. “Bu fatura kapsamında ilgili dönemin tüketim bedeli 774,50 TL olup 408.99 TL’lik devlet desteği sonrasında ödenmesi gereken fatura tutarı 365.50TL’dir.” Ben ne demeliyim şimdi? “Teşekkürler devletim” mi?

Bu bilgi bana tiksindirici ve iğrenç geliyor. Yoksa ben mi alınganım? Biliyoruz ki; ‘Elektrik faturaları için destek tutarı aylık 417 kilovatsaat altında kalanlar için yani düşük tüketim kademesindekilere yüzde 60 oranında uygulanır. Ancak yüksek tüketim kademesindeki kullanıcılara ise bu oran yüzde 40’tır.’Neden devlet benim tükettiğimi öder ki? İyilik mi hinlik mi? Gerçek amaç ne?

Dünyanın başka ülkesinde olmayan uygulamaları görmeye alıştık ve biz bunu nimet gibi görebiliriz.Zaten devleti yönetenlerin de isteği bu. Bize şirin gözükmek adına bizim adımıza ödeme yaparken o ödemenin bizim bugünümüzden ve yarınımızdan alındığını düşünmüyoruz.

Bu hinlik, cinlik veya kurnazlık bize şirin görünmekten öte sermayeye nakit aktarımıdır. Şark oyunu demek mi doğrudur acaba? Aynı uygulamayı köprü, tünel, otoyol, havalimanı ve maalesef şehir hastanelerinde bile yapıyor iktidar. Örneğin; 2024 yılında Çanakkale Köprüsü’nde garanti edilen araç geçiş sayısı 16.425.000.Gerçekleşen araç geçiş sayısı sadece 2.684.000. Araç geçiş sayısının yüksek gösterilmesi AKP bürokratlarının hesap bilmezliği değil, bile isteye tez zamanda ve fazlasıyla şirkete paranın aktarılmasıdır.

Köprülerin hepsi aynı işlevi görür ve fark mesafededir.Geçiş ücretlerine baktığımızda; 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüsü Geçiş Ücreti 47 lira iken Yavuz Sultan Selim Köprüsü 80 lira. Çanakkale ve Osmangazi köprüsü geçiş ücreti ise 795 lira.

Neden bu fark? Uzuz geçiş ücreti olanlar devletin “devlet” olduğu yıllarda yaptığı kamusal hizmetler. Diğerleri ise “cebimizden beş kuruş çıkmadan yapılan hizmetler” olarak reklam yapılanlardır. Yani yaparken cebimizden çıkmayan para on yıllarca fazlasıyla ve maliyetin beş-on katı olarak bizden çıkar. Devlet köprülerinden de aynı ücret alınsa diyeceğim ki devlet gelir elde etmek amacıyla yüksek ücret istiyor.

Bir devlet kamusal görevi olan bazı işleri yapamayabilir, bütçesi yetmeyebilir, anlaşılır bir durumdur. Çünkü gelişmiş ülkenin standartları o işleri de kapsar. Her yere ulaşım, her yerleşim yerine elektrik ve iletişim gibi hizmetler zorunludur ama bütçe yetmeyebilir. İşte o eksiği özel şirket yapabilir. Usulüne göre ihale ve protokol yapılır. Şirket hesabını kitabını yapar yeterli kazanç elde ederse o işi yapar ki gerekirse vergi indirimi de yapılır. Devlet olarak yolcu, müşteri garantisi veremezsin. Bunu verirsen; sermayeye nakit aktarmış olursun. Hele bu hastanelere hasta garantisi olarak olursa toplumun sağlığını korumakla yükümlü bakanlık hastanelerde müşteri garantisi yaratmak için toplumu hasta etme görevi yapar. Ki sağlık bakanlarının hastane sahibi, eğitim bakanlarının özel okul sahibi, turizm bakanlarının turizm şirketi sahibi olması bir tesadüf değildir.

İşin özü; bu kurnazlıkları düşün(e)meyecek, yap(a)mayacak devlet yöneticileri gerekir bize. Bu iktidar neleri yaptığını gösterdi. Yurttaşlarının cebine daha fazla gelir gelmesi için değil de çeperimdekilerin kasasına ne kadar aktarırım hesabı ile bugünlere geldik.

‘Devletin malı deniz yemeyen domuz’ kültürü ile denizin bittiği yere geldik. Denizin bitmesinden öte denize su götüren dereleri de yok ettik. Cumhuriyetimiz Osmanlıdan kalan borçları 1954 yılına kadar ödedi. Bakalım Osmanlıcıların borçlarını ne zamana kadar ödeyecek? Bu günler bu değişime gebe. Gidişi anlamak ve müdahil olmak şart. O nedenle acil demokrasi ve acil değişim şart. Hangi partiden veya hangi makamda olursa olsun yöneticileri sorgulamak gerekli.

AKP’nin 23 yıllık eğitim gidişatına baktığımızda bakanın saçmaladığı cümlelere bakmak yeterli. Ne dedi bakınan bakan Tekin; “20 yıl önce ilkokul bile yoktu, şimdi lise var; hem de kaloriferli”. Bu sözlere yuh değil yuh yuh demek bile az. Bu söylem ihanettir, aymazlıktır.Biliyoruz bu iktidardan kamusal hizmet beklemek deveye hendek atlatmaktan zordur ama muhafazakâr kimlikli bakandan geçmişe saygı beklemek hakkımızdır.

Cumhuriyet kuruluşunda, yokluklar içinde her köye eğitimi ulaştırmaya çalışan ve bunun için eğitmenlerden kadro yaratan ve devamında köy enstitüleri ile her kırsala ulaşma seferberliği yapan iktidarlar vardı. Yokluk yıllarında bile birinci tercih eğitimdi. Yatılı okullarda yemeğinden giyimine, özel yetenekleri ayırmaktan sanat araç-gereçlerine hepsini devlet sağlıyordu.İlçelerde ortaokul, lise ve kentlerde de üniversite yapan tüm iktidarlara hakaret eden tekinsiz Yusuf Tekin eğitimden bihaber bir bakandır. Onun görmek istemediği; kuldan yurttaşa dönüşümü sağlayan laik ve karma eğitimdir.

Bugün zaten olması gereken kaloriferli binalar ile övüneceğine uydurdukları ÇEDES (Çevreme Duyarlıyım, Değerlerime Sahip Çıkıyorum) projelerinin eğitime ve toplumun geleceğine verdiği zararı düşünmesidir. Tarikat iltisaklı sözde kurumları laik eğitim kurumlarına sokan iktidar, okul öncesi etkinlikleri bile kendine bağımlı hale getirerek kuşaklar arası kültürel uçurumlar yaratmaktadır. Sözde kurumların işgal ettiği eğitim sisteminde somut düşünme özelliği olan çocuklara sanal korkular, farklı yaşamlar dayatılmakta ve çocuk evdeki büyükleri ile uzlaşamaz duruma gelmekte veya yaşadığı ikilem arasında bocalamaktadır.

 4+4+4 sistemi ile sözde ilk-orta-lise eğitimini zorunlu kılan iktidar son 4 yılın yani lise öğretimini örgün eğitimden çıkarmıştır. Bu karar yoksul ailelerin çocuklarını işçi, çırak olarak işyerlerine gitmesinin yolunu açmıştır. Öte yandan anlamlı olan ama merkezine eğitimi, denetimi, sorumluluğu, işbirliğini koymayan MESEM (Mesleki Eğitim Merkezi) programı vardır. Haftanın dört günü işyerinde uygulamalı eğitim gayriciddi uygulanmakta olup işyerinde emeği sömürülen çıraklar durumuna düşmüştür. Diğer yandan kamu okullarında kaliteyi düşüren iktidar durumu iyi olan aile çocuklarının özel okullara gitmelerini özendirmiş, zorunlu kılmıştır. AKP iktidarının bilinçli ‘dev atılımları’ sonucunda ülkemiz çocuk işçi ve devamsız öğrenciler cehennemine dönüşmüştür.

23 yılın sonunda AKP değerlendirmesi yaptığımızda; her alanda yozlaşma, özelleştirme ve din ticareti vardır. Bu ‘atılımlardan!’ en çok etkilenen alan eğitimdir. Öğrencisini doyuran ve giydiren devletten sonra geldiğimiz nokta; öğrencisine bunları sağlamak değil aileye 3-5 yüz lira vererek kul yaratan, öğrencisine bir öğün yemek veremeyen devlet durumuna geldik. Ailesi açlıkla boğuşan ailenin çocuğuna okulda bir öğün yemek talepleri dağları aştı ama AKP-MHP’nin Cumhur ittifakı vekilleri ‘olmaz, istemezük’ dedi. Çocuklar okula boş beslenme çantası ile gidiyor. Okul kantininden bir tost, bir su, bir ayran alsa en az 100 lira eder ki bunu alamayan aileler her gün artmaktadır.

İktidar bugün okulların güvenliğini bile sağlayamaz durumdadır. Temizlik işlerini yapan kadrolar boşalmış ve yerine yenileri görevlendirilmemiştir. Okul idareleri bu işleri şirketlere yaptırmaktadır. Okulların sabun ve diğer temizlik malzemelerini bile sağlayamayan bakanlık tüm bunların bir şekilde velilerden tahsil edilmesini zorlamaktadır.

Köy okullarının kapatılmasıyla birlikte öğretmen atamaları azaldı. Oysa köyde öğretmen olmasının öğrencileri köyde tutması kadar aileyi de köyde tutmaya ve köyün cehaletle mücadelesi gibi sosyal etkileşimleri de vardı. Aslında 1923 ten bu yana kendimize özgün bir model oluşturmuştuk. Köyleri boşaltarak kendi modelimizi yok ettik.

Eğitimdeki dev atılımı görmek için kentimize bakmak yeter. Edirne olarak ülkenin önde gelen illerinde iken bugün sıralamaları gizlenen durumda. Yeni yerleşimdeki okullar40-50 kişilik sınıflarda ders görüyor. Özellikle alt sınıflarda ideal okul eve en yakın okul olmalıyken ana sınıfı ve ilkokul öğrencileri bile servis kullanmak zorunda kaldılar.

İktidarın eğitimde dev atılımları bu gidişle devam edecek! Ama iktidarın her atılımı bize ve toplumun geleceğine zarar veriyor. Buna engel olmanın çaresi eğitimcilerin, öğrencilerin ve özellikle velilerin örgütlü bir şekilde karşı çıkmasıdır.

İsmail Demiray, Hudut Gazetesi’nde her Salı izlenimlerini yazan, dünden bugüne, bugünden yarına kent tarihine katkı sunan çok yönlü bir dost. Bisikletiyle kent dışında gezdiği gibi kent içindeki ulaşımını da yapar. Kent Konseyi’nde bisikletle kent içi ulaşım uğruna çok anlamlı etkinlikler yaptık. Bu taleplerin takipçisi de aynı zamanda.

Tüm kenti gezdiği gibi Belediyenin kamu hizmeti olarak açtığı Halk Kafeleri de geziyor ve gözlemlerini anlatıyor. Sosyal medya paylaşımında, bu hizmetlerin açılış amacından uzaklaştığını görmüş. Bir yandan ülke olarak dünyada terkedilen plastik veya kâğıttan yapılmış bardak, tabak, çatal, kaşık gibi beslenme aparatlarını terk etme anlaşmaları yaparken kamu hizmetlerinde bunların kullanılması yanlıştır. Personelin cam bardak veya porselen türü mutfak araçlarını yıkamadan çekinmesi bir mazeret olmamalıdır. Hizmet fiyatının artması ise anormal bir durum. İsmail’in dediği gibi, çay 5 lira olmalı. 10 liralık çayı tüm kahvehanelerde bulabiliriz. Halk Kafeleri cazip kılan çayın ucuzluğu ve çıkar amaçlı çalışmayan personelin özverisidir. (İsmail’in paylaşımı sonrasında çay 5 liradan satılmaya başlanmış. Tüm Halk Kafelerde aynı olmalıdır)

Her zaman söylediğim ve hepimizin de bildiği bir bilgidir; halk isterse örgütlü bir şekilde talep ederse aşamayacağı sorun yoktur. Bu durum da İsmail veya diğer kentlilerle birlikte, örgütlerin de katılımıyla yapılan etkinlikler ve talepler ile düzeltilebilir.

Düşünme bütüne dair bir his olduğunda anlamlıdır. Bu bütün bize hepimizin bu işin içinde olduğunu, bu direnişin kitle direnişi olması gerektiğini, mutlu yarınların kurulması için tek yolun bu olduğunu anlatır.

Yöneten egemen düşünce elbette kentleri rant amacıyla parçalayıp sahiplenme mücadelesi verecek. Bunun içinde her türlü yolu deneyecek. İstanbul örneğinde gördüğümüz gibi kanıtı olmayan belgelerle, kimliksiz kişilerin afaki ifadeleriyle yöneticileri görevden alacak, baskı yapacak. Böylece kentleri sahiplenecek kentliyi de mülksüzleştirecek. Geçmişte doğu Anadolu yerellerinde bugün de İstanbul yerelinde bu amaçla her türlü kötülüğü yaptı, yapıyor. Yarın yeni yerellerde de benzerleri olursa şaşmayalım.

Burada ayrım noktası; birilerinin kazanması mı, kentlilerin kazanması mı olacaktır. Muhalif belediyeler sosyal belediyeciliği tercih ediyor ise bunu her şekilde yapmalıdır. O zaman kentli yönetici ile birlik olur ve kapılar açılır.

Kentler kamusal hizmetlerin en çok görüldüğü alanlar olduğu kadar her türlü isyanın da başlangıç yeridir. İsyan kötü bir şey değildir. İktidarlar yasalara uymadığında veya yasaların dar geldiğini gören insanlar geçmişte isyan etmiştir. Bu isyanlar sonucunda yasalar doğru uygulanmış veya yeni yasalar oluşmuştur. Önemli olan insanlığın kazandığı yasaları bilmek ve uygulanmasını talep etmektir.Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi imza attığımız evrensel bir hukuktur. Ülke yasa ve mevzuatları buna aykırı olamaz. O halde bu haklarımızı bilerek davranmak ve haklarımızı istemek yurttaşlık görevimizdir.

Halk Kafe’deki çay fiyatı ve öncelikle kamudaki sunumlarda plastik ve kâğıt/karton araç kullanılması talebinden İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne nasıl geldik diyenler olacaktır. Kentlilik veya yurttaşlık haklarımızı kullanamaz isek bizler kul, dünya da birilerinin sermaye harmanı olur. Biz de harmanda ezilen saman oluruz.Denebilir ki; yasalar uygulanmıyor,uygulanmamasının sebebi bizlerin haklarımızı örgütlü olarak talep edemeyişimiz değil mi?

Sosyal belediyecilik vaadi olan yerel idarenin kentte yapacaklarını kentli ile özellikle de kente çıkarsız hizmet sunan sorumlu-gönüllü kentliler ve örgütleri ile paylaşması gerekir. Ki Sayın başkanın basın önünde bu tür vaatleri vardır. İtirazlar da ciddiye alınmalıdır. Her yönetici iyileriyle onurlandırılır, eksikleriyle de eleştirilir.Kişisel çıkar amaçlı eleştiriler ciddiye alınmasa da kişiye açıklaması yapılmalıdır. Bir yılın sonunda iyileri ile öne çıkan yerel idare bu algıyı korumalı ve hizmetleri daha erişilebilir yapmalıdır.

Bugün 1 Mayıs. Kutlu ve umutlu olsun. Kortejde örgütlerimizle çok kalabalık olmak bile haksızlıklara başkaldırı, güzel günlere bir adımdır.