Suriye’de Devlet

Bir devlet kurmak nedir? Bir insan topluluğu, kendi arasında ahit yaparak, hepsinin birden kişiliğini temsil etmek, yani onların temsilcisi olmak hakkının hangi kişiye veya heyete verileceği konusunda çoğunlukla anlaştığı vakit, bir devlet kurulmuştur denir; bunun lehine oy verenler gibi aleyhine oy verenler de barış içinde birlikte yaşamak ve başkalarına karşı korunmak amacıyla, o kişi veya heyetin bütün eylemlerini ve kararlarını, bunlar kendi eylem ve kararları imişçesine, yetkili kılacaktır.

Yukarıdaki paragraf Thomas Hobbes’un Leviathan adlı siyaset biliminde baş yapıt olarak kabul edilen eserinin 2013 tarihli basımının 137. sayfasından alındı. Benim doktora tezimde de yer alır bu paragraf. Zira devlet yapısını inceliyorsanız devletin nasıl kurulduğunu bilmek zorundasınız. Sosyal bilimlerin laboratuvarı yoktur derler ancak olay-olgu ilişkisi bizim için bir gözlem fırsatıdır. Şimdi bu fırsat Suriye’de ortaya çıkıyor.

Şimdi tane tane gidelim. Bir insan topluluğu; kendi arasında ahit yaparak, hepsinin birden kişiliğini temsil etmek, yani onların temsilcisi olmak hakkının hangi kişiye veya heyete verileceği konusunda çoğunlukla anlaştığı vakit, bir devlet kurulmuştur denir. Suriye ölçeğinde eski rejim (ancien régime) yıkıldı. Bu rejim karşısında milyonlar vardı. Yani yeni rejimin (nouveau régime) ortaya çıkması için bir topluluk söz konusu. Bu topluluk kendi arasında bir ahit yaptı. Nedir bu ahit? Esad rejimine karşı duruş yani ancien régime karşıtlığının birleştirdiği topluluklar. Bu noktada asıl soru geliyor ortak düşman mı toplulukları birleştirir ortak amaç mı? Eğer ortak düşmanın birleştirdiği topluluklar bir ortak amaç etrafında toplanamazsa dağılırlar. Şu anda Suriye’deki yeni rejim için en büyük sorun bu nokta. İşte bu noktada topluluğu kendi arasında ahit yaparak onları temsil edeceğine güvendikleri bir heyet oluşturabilecekler mi? Şu andaki hükumetin 2013 senesinden beri bahsettiğim dönüşüm hükumeti olduğunu unutmayınız. Yani sürekli olmayacak ama önemli bir kısmının kalmaya devam etmesi bu ortak amacı oluşturabilmek kabiliyetine bağlı olacak. İlk emareler Batı yarıküre devletleriyle kurulacak ekonomik ilişkilerle bir müddet başarılı olunacağı yönünde ancak başarının sürekliliğini meşruiyet ilkesi belirleyecek ki; Suriye’de bunu temin etmek oldukça güç, zamanla nasıl gerçekleştiğini göreceğiz.

Şimdi bir devlet kurulma aşamasına geldi. Ancak önünde daha çok yol var. Hobbes’un perspektifinden yani şu anda ortaya konulan seçimli yönetimlerin hepsinin bakış açısından devam edecek olursak; barış içinde yaşama iradesindeki topluluk kendilerini temsil ettiğini düşünmese bile çoğunluğun talebiyle temsilci olanları kabul eder bunların kararlarını kendi eylem ve kararları gibi görür diyor Hobbes. Hani siyasilerin yüzde şu kadar oy aldık bu millet bizimle demesinin temel sebebini okuyorsunuz şu anda. Batı tipi bir yönetim anlayışının zuhuru...

Peki Suriye’de meşruiyet meselesi yani toplumun kendisinin temsil edildiğini hissetme sorunu nasıl çözülecek. Hatırlarsınız çok popüler oldu ve çok yakın bir tarihte gerçekleşti; Fransa ve Almanya dışişleri bakanları Şam’ı ziyaret etti. İşte bu aşama ile dönemin Almanya Dışişleri Bakanı Dr. Guido Westerwelle ile dönemin Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin irtibatlarındaki uluslararası ekonomi politik ilkelere karşı olmama hususu akıllara gelmeli. Her ne kadar doğu-batı karşıtlığı üzerinden bir tanımlama yapılsa da devletlerin varlıklarını devam ettirebilmeleri ekonomik kaynaklara bağlıdır. Bir başka deyişle II. Dünya Savaşı sonrası ortaya çıkan uluslararası ekonomi politiğin düzeni her ne kadar eleştirilse de önemlidir.

Eğer Suriye devlete dönüşüm sürecinde klasik bir söylemle tüm kesimlerin temsili ve ekonomik istikrarın temini ile meşruiyet sağlayabilirse sorunun önemli bir kısmını çözmüş olur. İnsanlar savaş ve yıkım yorgunu. Dolayısıyla bu konuda olumlu gelişmelerin ortaya çıkması için iradelerini ortaya koyacaklardır. Ancak yine de kırılgan toplum yapılarında bu adımlar bıçak sırtında atılır. Gelişmeleri hep birlikte göreceğiz. Haftaya görüşmek dileğiyle memleketimin güzel insanları...