Harf Devrimi’nin Edirneli kahramanları

Müşerref GİZERLER
İlk Türkçe Alfabe'yi yazanların Edirneli iki Başöğretmen olduğunu biliyor muydunuz?… Edirne Erkek Öğretmen Okulu mezunu Mehmet Kadri Sümer; Harf Devrimi'nin (1 Kasım 1928) 96'ncı yıldönümü ile ilgili olarak sosyal medyasında yaptığı paylaşımla önemli bir konuyu bilenlere hatırlatırken, bilmeyenlerin de bilgi sahibi olmasını sağladı. “1882'den 1978e Edirne Erkek Öğretmen Okulu” isimli tarihçe çalışmasından bir özet paylaşan Sümer, bilgi ve belgelerin kaynağının da Başöğretmen Ahmet İhsan Gökçe'nin oğlu, Emekli Hukuk Hakimi Erdoğan Gökçe olduğunu kaydetti.
Sümer; “Edirne Erkek Öğretmen Okulu Mezunu Değerli Okuldaşlarım… Harf Devrimi Sonrası Yarışma Yoluyla Seçilen ilk Türk Alfabesi ve bu alfabeyi yazan Edirne Erkek Öğretmen Okulu mezunu iki değerli büyüğümüz; Murat Özgün ve Ahmet İhsan Gökçe…” sözleriyle başlayan paylaşımında konuyu detaylı olarak şöyle anlatıyor:
“1929 yılında Edirne Kurtuluş İlkokulu Başöğretmeni Murat Özgün ile yine Edirne Gazi İlkokulu Başöğretmeni Ahmet İhsan Gökçe, yeni harflerle ilk Türkçe Alfabeyi yazarlar. Adını da “Oyunlu Alfabe” koyarlar.
Mustafa Kemal Atatürk'ün en büyük eserlerinden olan 1 Kasım 1928 gün, 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabulü ve Tatbiki Hakkındaki Yasa ile ülkemizde; Arap harflerinin yazıda kullanılması bırakılmış, Latin harfleri, dilimizin yapısına uygun olarak düzenlenerek yeni Türk Alfabesi kabul edilmiştir.

ALFABE YARIŞMASINDA İKİ KEZ BİRİNCİ OLDULAR
Edirneli iki Başöğretmenin yazdığı bu alfabe İstanbul'da bulunan Ahmet Halit Bey Kitabevi'nce basılır ve ilkokullar tarafından satın alınarak öğrencilere okutulur. Bu arada başka alfabeler de yazılmıştır. Özgün ve Gökçe, yurt dışından getirdikleri çeşitli ülkelere ait alfabeleri inceleyerek, yazdıkları “ Oyunlu Alfabe”yi daha da geliştirirler.
Bu arada, okul ders kitaplarının Maarif Vekilliği'nce yazdırılması hakkındaki 2259 sayılı yasanın uygulanmasına geçilir. İlk iş olarak “Alfabe” kitabının yazılması için yarışma açılır. 1936'da açılan ilk yarışmaya 46 kitap katılır. Bunların arasından birinciliği Edirne Kurtuluş İlkokulu Başöğretmeni Murat Özgün ile Gazi İlkokulu Başöğretmeni Ahmet İhsan Gökçe'nin yazdığı kitap kazanır. Tek kitap olarak okutulan bu alfabenin kabul süresi 1939 yılında biter. Bakanlık yeni bir yarışma daha açar. Bu yarışmaya da katılan değerli büyüklerimiz Özgün ve Gökçe'nin yazdığı Alfabe, 25 kitap arasından yine birinci olarak seçilir ve tüm Türkiye'de tek kitap olarak okutulmaya devam edilir.
Mehmet Kadri Sümer, paylaşımında Edirneli iki Başöğretmen hakkında da şu bilgileri veriyor.
BAŞÖĞRETMEN MURAT ÖZGÜN
“O yıllarda Kurtuluş İlkokulu Başöğretmeni olan Murat Özgün, 1906 yılında Edirne'ye bağlı Lalapaşa İlçesi'nin Hacı Danişment Köyü'nde doğmuştur. İlköğrenimini Edirne'nin Kirişhane, Ayşekadın ve Asımbey okullarında yapmış, 1923'te Edirne Erkek Öğretmen Okulu'ndan mezun olmuştur. İlk öğretmenliği 1923-1924 yılında Kırklareli'nin Pınarhisar ilçesindedir. Bundan sonra sırasıyla, Edirne'nin Selimiye (1924-1926), Gazi (1926-1928) ve Dumlupınar (1928-1929) İlkokullarında çalışır. Askerlik hizmetinden sonra, önce Lalaşahin (1931-1932), daha sonra da Kurtuluş İlkokulu Başöğretmenliklerinde bulunur.”
BAŞÖĞRETMEN AHMET İHSAN GÖKÇE
“Ahmet İhsan Gökçe ise o yıllarda Edirne Gazi İlkokulu Başöğretmenidir. Gökçe, 1900 yılında Edirne'de doğmuştur. Edirne Merkez Nümune İlkokulu'nu 1916 yılında bitirmiş, daha sonra girdiği Edirne Erkek Öğretmen Okulu'ndan 1920'de mezun olmuştur. Okulu bitirdiği sıralarda Yunanistan'daki İskeçe Cemaati İslâmiyesi, Edirne Maarif Emirliği'nden Türk çocuklarını eğitmek için yeni eğitim almış öğretmenler ister. Gökçe, o yıl altı arkadaşıyla birlikte İskeçe'ye gider. Dört yıl süreyle burada çalışır. Yurda dönüşü sonrası (1925) Edirne Karaağaç İlkokulu'na atanır. 1927'de Edirne Gazi İlkokulu'nda, 1928'de ise Kurtuluş İlkokullarında çalışır. Aynı yıl Dilaverbey İlkokulu'na başöğretmen olur. 1931 yılında da Gazi İlkokulu Başöğretmenliğine atanır. Uzun yıllar bu görevde kalan Gökçe, kızının öğrenimi nedeniyle 1956'da İstanbul'a taşınır. Bu kez görev yeri Karagümrük İlkokulu'dur. Bu görevindeyken emekliye ayrılır. Gökçe, 21 Ocak 1971 günü geçirdiği bir kalp krizi sonucu yaşamını yitirir.”
Değerli büyüklerimiz Murat Özgün ve Ahmet İhsan Gökçe'nin yazdıkları bu Alfabe ile milyonlarca çocuk ve yetişkin okuma yazma öğrenmiştir. Yine bu iki büyüğümüz; yazdıkları alfabeyle, Atatürk devrimleri içinde önemli bir yeri olan Harf Devrimi'nin yaygınlaşmasında ve kökleşmesinde önemli bir yere sahip olmuşlardır. Her iki değerli büyüğümüzü de saygıyla ve rahmetle anıyorum. Ruhları şad olsun…