Edirne’nin efsanesi kırmızıda hasat coşkusu!

Olgay GÜLER

Edirne'de Trakya Üniversitesi'nde başlatılan çalışmalarla, tarihin tozlu sayfalarından günümüze taşınarak yeniden canlandırılan 'Edirne Kırmızısı' renginin üretildiği 'Rubia Tinctorum' bitkisi için hasat ve boyama etkinliği düzenlendi.

Trakya Üniversitesi tarafından Tarımsal Araştırma Enstitüsü iş birliğinde 'Edirne Kırmızısı Kök Boya Hasadı ve Boyama' etkinliği gerçekleştirildi. Enstitü'nün Karaağaç Mahallesi'ndeki tıbbi aromatik ve boya bitkileri üretim bahçesinde, bu yıl üçüncüsü düzenlenen etkinlikte bitkilerden elde edilen toz boyalarla kumaşlar boyanırken, Edirne kırmızısı rengiyle boyanan kumaş ve hediyelik eşyalar da sergilendi. Etkinliğe Edirne Vali Yardımcısı Turgut Subaşı, Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Adnan Tülek, kurum ve kuruluş temsilcileriyle çok sayıda vatandaş ve ilkokul öğrencileri katıldı.

'KÖK BOYA BİTKİSİNDEN ELDE EDİLEN DOĞAL BİR RENK'

Hasat etkinliğinin açılışında konuşan  Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Adnan Tülek, Edirne kırmızısına hakkında bilgi vererek, "Edirne kırmızısı kök boya bitkisinden elde edilen doğal bir boyadır ve Osmanlı İmparatorluğu mirasıdır. İlk kez 15. yüzyılda Edirnekari ustalarının kullanmaya başladığı Edirne kırmızısı çok zahmetli boyama süreci, işlemesi ve sırrını çözene yüksek miktarda ödüllerin verildiği bir renk olarak tarihte yerini almıştır. Kök boyanın boyacılıkta kullanılan kökleri üç dört yıllık gelişme süresini tamamlamış olan kök kısımlarıdır. Çok yıllık bir bitkidir, kök boya bitkisinin gövdesi köşeli, tüylü bir yeşil aksama sahiptir. Enstitü olarak amacımız çalıştığımız bu ürün gruplarında model olarak görev almak ve üreticilerimize teknik destek sağlamaktır. Yürütülen bu çalışmalar sonucunda ilimizde bazı üreticilerimiz tarafından kök boya bitkisinin üretimine başlanılmıştır. Dolayısıyla bizler bu üreticilerimizi hem tebrik ediyoruz, teşvik ediyoruz ve çalışmalarında da kolaylıklar diliyoruz" dedi.

'ÇALIŞMALARIMIZ DAHA YOĞUNLAŞACAK'

Trakya Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof.Dr. Mustafa Tan da, üniversite olarak 2017 yılından beri Edirne kırmızısının ayağa kaldırılması ve şehrin kültürüne katılması için yoğun çalışmalar yürütüldüğünü kaydetti. Tan, "Kitaplar yazıyoruz, projeler üretiyoruz, araştırmalar gerçekleştiriyoruz, uluslararası sempozyumlar düzenliyoruz. Küçük etapta söyleşiler, paneller, konferanslar düzenliyoruz. Bu bağlamda 2024 yılı içerisinde hazırlamış olduğumuz Trakya Üniversitesi Edirne Kırmızısı ve Edirne Gülü Uygulama Araştırma Merkezi'nin YÖK tarafından kabul edilmesi de bizim için son derece sevindirici bir gelişme olmuştur. Bundan sonra üniversitemiz bu tür çalışmaları daha yoğun bir şekilde, tek bir elden daha organize ve daha etkin bir şekilde gerçekleştirecektir. Bu çerçevede ilimizin bu konuda katkı verecek bütün kurumlarıyla çalışmaya hazırız. Bundan sonra da iş birliği içerisinde çalışmaya devam edeceğiz" diye konuştu.

'BİR ŞEHRİN RENGİYLE ANILMASI ÇOK KIYMETLİ'

Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın da Edirne Kırmızısı’nın şehrin marka değeri açısından çok önemli olduğunu dile getirdi. Akın, "Bugüne kadar bununla ilgili çok ciddi mesai sarf edildi, görüyorum. Kurumlar, kuruluşlar, Edirne Belediyesi kendi mesai arkadaşlarım, sivil toplum örgütleri. Biz de bunu bir paydaşı olmaktan gurur ve mutluluk duyuyoruz. Bundan sonraki süreçte de daha heyecanlı bir şekilde, daha farklı projelerle bu işin paydaşı olmaya devam edeceğiz. Aynı zamanda Edirne kırmızısı belki de dünyada ilk ve tek, bir şehrin bir renkle anılıyor olması çok kıymetli. Üstelik de bu rengin böyle değerli bir hikayesi olması çok kıymetli. O yüzden ben Edirne Belediye Başkanı olarak bu konuda yapılacak bütün çalışmaların hem paydaşı olmak hem de geliştirmek için ekip arkadaşlarımla beraber sonsuz bir çalışma içerisinde olacağımızın sözünü veriyorum" şeklinde konuştu.

'EDİRNE KIRMIZISI HERKESİN SAHİP OLMAK İSTEDİĞİ BİR RENK'

Edirne Vali Yardımcısı Turgut Subaşı ise Edirne Kırmızısı’nın efsane bir renk olduğunu söyleyerek, "Gerçekten herkesin sahip olmasını istediği bir renk. Uğruna casusluklar yapılmış. Formülü bulunmak için insanlar kaçırılmış. 1500'lerden beri insanlık bunu kullanmış. Ama son yıllarda özellikle üniversitemiz 3-4 yıl önce araştırmasıyla birlikte bu alanda yaptıkları pilot çalışmalarla bu rengin tekrar insanlığa, kullananlara kazandırılmasına emek verilmiş ve büyük bir başarı sağlanmış. Üçüncüsü düzenlenen bu etkinlikte katılımın daha yüksek olması, ilginin artması, kentimiz adına da önemli. Bir kenti değerli kılan onun sahip olduğu marka değerleri ve zenginlikleridir" ifadelerini kullandı. 

KUMAŞ BOYANDI, HASAT YAPILDI

Konuşmaların ardından ilk olarak kök bitki ile elde edilen boya ile kumaş boyama yapıldı. Özel kazanlarda hazırlanan boyalara, kumaşlar batırıldı. Bir süre kazanın içerisinde boya ile ısıtılan kumaşlar 'Edirne Kırmızısı' rengine boyandı. Kumaş boyama etkinliğinin ardından, enstitü bahçesinde yetiştirilen Edirne Kırmızısı'na rengini veren Rubia Tinctorum bitkisinin hasadı yapıldı. Bir kısmı elle hasat edilen tarla, daha sonra traktör yardımıyla hasat edildi.